Papaya Kuir – interview door Tropical Tap Water

Voor de 30e editie van de Appel's Curatorial Programme (CP) hebben we vier collectieven verwelkomd die lumbung leren en beoefenen als methode voor collectieve organisatie. De CP neemt de lumbung praktijken van documenta vijftien als case study. Lumbung tijdens documenta vijftien ontwikkelde zich zowel tot een rizomatisch collectief van collectieven, als tot een praktijk van gedecentraliseerde collectieve herverdeling, waarbij de kunstinstelling en haar tentoonstellingslogica werden getransformeerd. Deze editie van de CP is gewijd aan collectieven wier kunst en curatoriële praktijk zich onderscheiden door hun rol als doorgeefluik voor de gemeenschappen waarmee ze zich bezighouden. Het programma is in samenwerking met Sandberg Instituut's Temporary Master Programme en Gudskul's Collective Study, en loopt tot 2025/2026 als een fellowship.

Tropical Tap Water interviewde de deelnemende collectieven. Hier vind je hun gesprek met Papaya Kuir, een lesbo-transfeministisch collectief opgericht door en voor Latijns-Amerikaanse migranten en vluchtelingen in Nederland en de grotere gemeenschap die geïnteresseerd is in hun strijd.

Daniel, Tropical Tap Water (D, TTW): Dankjewel voor dit gesprek, Alejandra. Mijn naam is Daniel Aguilar, ik maak deel uit van het collectief Tropical Tap Water en we zijn uitgenodigd om dit interview te houden in het kader van het Curatorial Programme van de Appel. Kun je beginnen met jezelf voor te stellen en me iets vertellen over Papaya Kuir?

Alejandra, Papaya Kuir (A, PK): Graag! Bedankt voor de uitnodiging. Mijn naam is Alejandra Ortiz, ik ben een Mexicaanse transvrouw die sinds 2015 in Nederland woont. Ik ben een community builder en een schrijver, iemand die mensen samenbrengt. Ik werk aan vertalingen, belangenbehartiging, ik schrijf artikelen en organiseer evenementen voor en door de transgemeenschap en met een focus op trans-mensen met een intersectionele geleefde ervaring. Ik ben medeoprichter van en maak deel uit van Papaya Kuir, een trans-lesbo-feministisch queer collectief van migranten en vluchtelingen uit Abya Yala die in Nederland wonen of werken, of naar Nederland migreren. Papaya Kuir is ontstaan uit de behoefte om een gekozen familie te hebben weg van familie, iets wat migrantengemeenschappen veel ervaren. Dat gemis, dat gevoel geen band te hebben met het land waar we vandaan komen.

Papaya Kuir richt zich op drie aspecten. Het eerste is noodhulp. Nederland is zeker een heel rijk land, waar mensen uiteindelijk vaak hulp krijgen. Maar in de tussentijd kunnen sommige noden niet wachten. En er zijn mensen die buiten het systeem vallen, wiens behoeften onzichtbaar zijn voor de staat. Dus als er een situatie is van een transseksueel of een queer migrantenvrouw uit Abya Yala die op dit moment in Nederland is en een slaapplaats of een fiets nodig heeft, of hulp bij vertalingen, of geld om boodschappen te doen, dan springen wij bij. En met de hulp van ons uitgebreide netwerk zorgen we ervoor dat ze deze noodhulp krijgen. We zijn absoluut geen redders, we zijn gewoon mensen. Mensen die mensen helpen om een groter netwerk van Liefde te creëren (als je het zo wilt noemen).

De tweede bestaansreden van Papaya Kuir is actie voeren tegen onrecht. Sinds het begin van ons collectief zijn we heel actief geweest en hebben we met verschillende bewegingen geprotesteerd. Op zoek naar klimaatrechtvaardigheid en in het geval van Palestina; meedoen aan protesten en demonstraties tegen het zionistische project dat hun land wil uitwissen.

En tot slot, de derde bron van ons bestaan is het leukste deel: we willen een generatie van migranten- en vluchtelingenmensen creëren, koesteren en oogsten die voor zichzelf kunnen spreken. We hebben geen mensen nodig die voor ons praten. En daarvoor organiseren we somatische workshops, heling-sessies, optredens en festivals. Het idee is dat het talent uit de gemeenschap een duwtje in de rug krijgt. Als we een festival organiseren, wordt degene die kookt, die het haar doet, die dit of dat doet betaald, omdat we geloven dat de beste manier om mensen sterker te maken is om ze te betalen voor wat ze kunnen, zodat ze meer vertrouwen krijgen in hun eigen talenten. We hebben het over een segment van de bevolking dat in Abya Yala, hier en elders, altijd ondervertegenwoordigd en ondergeschoold is. Het is tijd om dit te veranderen!

D, TTW: Ik ben benieuwd naar je betrokkenheid bij het Lumbung Practice programma. Wat ga je daar doen?

A, PK: Ik ben uitgenodigd door mensen uit mijn netwerk, ook door mensen van de Papaya Kuir extended family, om deel uit te maken van dit project. Ik ben geen academicus. Ik heb – zoals veel of de meeste transvrouwen uit Latijns-Amerika – geen toegang tot formeel onderwijs. Dus de meeste dingen die ik weet, heb ik mezelf aangeleerd. Maar dat heeft zijn beperkingen. Ik weet niet hoe ik in academische termen moet spreken, praten of schrijven. Door deel te nemen aan dit curatoriële programma met de Appel wil ik leren hoe ik de Lumbung, dit instrument om de kloof tussen de academische wereld en de trans-, queer- en migrantengemeenschappen te verkleinen, kan inzetten. De instellingen die betrokken zijn bij het programma kunnen ook van ons leren. Over onze manier van doen, van overwinnen en gedijen ondanks de omstandigheden. Het is een uitwisseling die niet verticaal is. In zekere zin leefde Papaya Kuir vanaf het begin al een Lumbung-filosofie; we hadden alleen het woord niet. Door deel uit te maken van de Lumbung-kosmos willen we ons netwerk en onze kennis uitbreiden, nieuwe manieren van commons leren.

D, TTW: Hoe zien jullie jezelf als een voornamelijk activistisch collectief dat deel uitmaakt van een kunstprogramma?

A, PK: Oh, maar we zijn ook kunstenaars. Patri, een van de oprichters, is klassiek geschoold musicus, Nadia is scenograaf en danseres, Pau is danseres en professor. En ik ben schrijver, niet professioneel, maar het leven heeft van mij een schrijver gemaakt. Ik heb één boek gepubliceerd en het tweede is onderweg. We zijn dus kunstenaars. We ontdekten dat in het proces van het creëren van een ruimte in een gekozen familie, onze talenten beter tot hun recht komen. Ik denk dat dit nodig is. De kunstwereld is er altijd een geweest waarin gemarginaliseerde gemeenschappen de ruimte krijgen. Niet op een totale manier, maar in ieder geval enige ruimte. Zeker meer dan in de wetenschap, politiek of religie. Het wordt in ieder geval tijd dat we samenkomen, ons mengen en leren van andere gemeenschappen en samen nieuwe verhalen creëren.

D, TTW: Ik wilde je ook vragen naar de migratiekwestie. Aan dit deel van de Atlantische Oceaan gaat migratie meestal richting de VS, van Zuid-Amerika naar Noord-Amerika. Maar ik denk dat er weinig bekend is over de mensen die vanuit Abya Yala – delen van Zuid-Amerika, Midden-Amerika en het Caribisch gebied – naar Europa zijn gemigreerd. Kun je jouw ervaringen delen vanuit een queer en trans achtergrond?

A, PK: Dat is zeker waar. Het aantal migranten en queer-gemeenschappen uit Abya Yala dat naar Europa komt is vrij klein vergeleken met de groepen die naar de VS gaan. Toch zijn we er, we hebben behoeften, dromen en een verlangen naar familiebanden. Dus toen Pau, Nadia en ik besloten dat we Papaya Kuir nodig hadden, kwam dat voort uit de behoefte om zichtbaar te zijn en ons zichtbaar te voelen. Het is belangrijk voor ons dat we zichtbaar zijn en dat mensen weten dat we bestaan. Ik denk dat het belangrijk is dat we onze overlevingstalenten in kaart brengen die we hebben verzameld op elke plek waar we zijn geweest. Het aantal Latijns-Amerikaanse mensen dat in de VS of Canada woont is zo groot dat ze deel uitmaken van een groot gesprek aan die kant van de planeet. Maar aan deze kant van de Atlantische Oceaan zien we dat andere migrantengroepen meer aandacht krijgen, en niet bepaald de beste aandacht. Ze worden net zo gemarginaliseerd en verguisd als Mexicaanse mensen in de VS. Dat is een ander gesprek dat we ook moeten voeren.

D, TTW: Wanneer begon je je te organiseren als Papaya Kuir?

A, PK: Ik kwam bijna tien jaar geleden naar Nederland. In 2017 ontmoette ik Nadia en Pau en op dat moment realiseerden we ons dat we deze gemeenschap nodig hadden. Jarenlang hebben we erover gepraat, maar er gebeurde niets. In 2020 besloten we om een collectief te worden. Pau, Nadia, Patri, Aleja en Lauren deden individueel al dingen om onze gemeenschappen te helpen. Maar het was niet genoeg als één persoon tegen de wereld. Dus door samen te komen hebben we het discours kunnen creëren en veranderen.

D, TTW: Hoe definiëren jullie wie leden of coördinatoren zijn bij Papaya Kuir?

A, PK: Papaya is geen dogmatisch concept, we staan erg open voor verandering. Dat gezegd hebbende, zijn we op dit moment met vier kernleden: Nadia Bekkers, Pau(la) Chaves Bonilla, Patri Roa Johansen en ikzelf. Tot vorige maand waren we met zes inclusief Lauren en Aleja. Naast de kerngroep hebben we om juridische redenen een bestuur, bestaande uit Natalia, Aleja en Sandra. Beslissingen worden genomen door de kerngroep of in consensus, maar niet door te stemmen. We praten net zo lang totdat we het er allemaal over eens zijn. Naast de kerngroep en het bestuur is er de Papaya Kuir extended family, eigenlijk iedereen die in de afgelopen vier jaar onze hulp of steun nodig heeft gehad bij onze projecten. Je ziet ze vaker als we festivals of workshops organiseren. We zijn niet van plan om in elke plaats Papaya's te openen, omdat we geloven dat elke plaats en elke situatie zijn eigen bijzonderheden heeft en dat er projecten nodig zijn die voortkomen uit de behoeften van elke locatie. Maar ik wil wel zeggen dat er Papaya’s zijn in Spanje, Brazilië en Colombia, als resultaat van deze uitwisseling van menselijke contacten.

D, TTW: Hoe organiseer je het economisch?

A, PK: Papaya Kuir is geen baan. Het is iets dat we doen om familie te zijn, om elkaar te beschermen, om een ruimte en een nieuw verhaal te creëren. We hebben wel gesubsidieerde projecten en op basis van deze projecten kunnen leden van Papaya Kuir betaald krijgen voor het organiseren. We krijgen niet elke maand geld, het is meestal gebaseerd op vrijwilligerswerk. Op dit moment richt ik me op het Curatorial Programme, maar tegelijkertijd werk ik als spreker en schrijver. Ieder van ons heeft een eigen baan en manieren om een inkomen te verdienen.

D, TTW: Ik ben nieuwsgierig naar de naam. Hoe ben je erop gekomen?

A, PK: In een Latijns-Amerikaanse context staat de papaja symbool voor de vulva en de vagina. Dus we wilden dat terugwinnen als een queer (kuir) papaja. We zijn ons er terdege van bewust dat queer een erg Angelsaksische term is. Toch vonden we het een goed idee om met de term te spelen in onze naam en ons logo. Ons logo is gebaseerd op Chiquita Banana, een bedrijf dat veel schade heeft aangericht in Midden- en Zuid-Amerika. We wilden dit ook her-appropriëren, ermee spelen en er sardonisch over zijn. Op het logo van Papaya Kuir zie je, in plaats van een dansende banaan een dansende papaja, en daaronder staat “producto de exportación” (exportproduct). We vinden het heel paradoxaal dat koffie, goud, olie, petroleum en fruit zo gemakkelijk naar het Noorden komen, maar dat er voor mensen altijd vele beperkingen zijn, ondanks dat mensen het beste product van elk land zijn.

D, TTW: Wilt u nog iets toevoegen aan dit gesprek dat u belangrijk vindt?

R, PK: Ik heb een artikel geschreven over Papaya Kuir dat je hier kunt lezen.

Tropical Tap Water zijn professionele jammers, te huur voor verjaardagsfeestjes, bruiloften, tentoonstellingen, rouwplechtigheden, festivals en wat al niet meer. Hun droom is om in een conferentie te spelen. De leden zijn Daniel Aguilar Ruvalcaba, Diana Cantarey, Julian Abraham “Togar” en Simnikiwe Buhlungu.