Zarina Bhimji en Dirk Braeckman

Deze winter presenteert de Appel arts centre gelijktijdig soloprojecten van de Belgische fotograaf/filmmaker Dirk Braeckman en de Britse kunstenaar Zarina Bhimji. Braeckman maakt verstilde, sensibele foto’s in grijstinten op groot formaat. Beelden die geen uitgesponnen verhalen vertellen, maar die geladen zijn met een bepaalde sfeer en daardoor “als tijdbommen wegtikken”, zoals auteur Luc Sante het formuleert. De suggestieve kracht en het verhalende potentieel van sfeervolle beelden zijn net zo essentieel voor Bhimji, die in de Appel haar nieuwste film Yellow Patch (2011) de Nederlandse première laat beleven.

Deze winter presenteert de Appel arts centre gelijktijdig soloprojecten van de Belgische fotograaf/filmmaker Dirk Braeckman en de Britse kunstenaar Zarina Bhimji. Braeckman maakt verstilde, sensibele foto’s in grijstinten op groot formaat. Beelden die geen uitgesponnen verhalen vertellen, maar die geladen zijn met een bepaalde sfeer en daardoor “als tijdbommen wegtikken”, zoals auteur Luc Sante het formuleert. De suggestieve kracht en het verhalende potentieel van sfeervolle beelden zijn net zo essentieel voor Bhimji, die in de Appel haar nieuwste film Yellow Patch (2011) de Nederlandse première laat beleven.

Dirk Braeckman (BE, 1958) heeft sinds de vroege jaren negentig een zeer herkenbaar oeuvre opgebouwd van enigmatische foto’s. Grote afdrukken in zwart/wit en grijze tinten tonen ambigue beelden: desolate ruimtes, reflecterend behang, een vage schildering, een fragment van een naakt. Zijn sensibele fotowerken zijn vaak gebaseerd op onderwerpen uit zijn eigen leefwereld of omgeving, maar verbeelden besloten en mysterieuze werelden. Braeckman vermijdt anekdotes en stelt sfeer, textuur en suggestie centraal. De foto’s bezitten een snapshot-achtige vluchtigheid, terwijl ieder beeld juist heel precies is opgebouwd. Elk detail is van belang: de afsnijdingen, het licht, kleur en textuur, de onscherpte, het materiaal waarop het is afgedrukt. Braeckman lijkt de fotografie te benaderen en te behandelen als een schilder.

In deze tentoonstelling presenteert Braeckman op basis van de recent door Roma Publications uitgeven titelloze publicatie (die het midden houdt tussen een kunstenaarsboek en een catalogue raisonné) een uitgekiende selectie nieuwe foto’s. Uit zijn omvangrijke archief aan negatieven selecteerde hij opnamen waarvan nog nooit afdrukken waren gemaakt.

Sinds enige tijd breidt Braeckman zijn werkgebied uit met videokunst. De tentoonstelling belicht beide aspecten van zijn oeuvre. Naast enkele fotoseries wordt onder meer ‘Hemony’ getoond: een videowerk dat hij kort voor de opening van de tentoonstelling maakte in de Oude Kerk te Amsterdam, op een steenworp afstand van de Appel.

GUP review: http://www.gupmagazine.com/blog/137-dirk-braeckman

In het werk van Zarina Bhimji (UGA, 1963) vervloeit schoonheid met trauma, tragiek, verlies en melancholie. Aaneenschakelingen van verleidelijke en sensuele beelden verbeelden op treffende wijze de lange en vaak inktzwarte schaduw van het kolonialisme in Afrika, India en Europa. De wijze waarop Zarina Bhimji de wereld en het verleden tracht te begrijpen is door met haar “ogen te luisteren”. Haar indrukken verwerkt ze tot visuele poëzie, waarin niet woorden maar beelden (historische) verhalen vertellen. In haar werk worden geen feiten of informatie aangereikt, maar worden geschiedenissen gesuggereerd door opnames van verlaten ruimtes of beklemmende landschappen.

De tentoonstelling van Zarina Bhimji is opgesplitst in twee delen: van 17 november tot 3 februari toont de Appel de nieuwe productie 'Yellow Patch' (2011), van 5 februari tot 31 maart Waiting (2007).

Yellow Patch is de tweede grote filmproductie van Bhimji, geco-produceerd door de Appels arts centre en Outset Contemporary Art Fund. De 35mm film is geheel geschoten in India en geïnspireerd op handels- en immigratieroutes over de Indische Oceaan. Prachtige close-ups van desolate Haveli paleizen en koloniale kantoren in de haven van Mumbai, gaan gepaard met atmosferische beelden van de woestijn en de zee, begeleid door een evocatieve soundtrack. De film complementeert de uitermate positief ontvangen film Out of Blue uit 2002, waarin de traumatische ervaring van Aziaten die door Idi Amin Uganda werden uitgezet in 1972 wordt geëvoceerd.

Waiting gefilmd in een sisal-fabriek in de buurt van Mombassa (Kenia). De film refereert indirect aan de geschiedenis van de Duitse kolonies in Oost-Afrika maar heeft door de bijzondere lichtwerking, langzame cameravoering en uitgesproken soundtrack een abstractie die ergens tussen schilderkunst en film in hangt.

In het werk van Braeckman en Bhimji zijn ambigue en ‘open’ registraties van architectuur, landschappen, objecten of ruimtes de dragers van betekenis. Hun beelden en films lijken onbewust bij de kijker een primair, bijna lichamelijk gevoel te veroorzaken. Braeckman en Bhimji onderstrepen in hun werk de intrinsieke zeggingskracht van het beeld. Ze nodigen uit tot traag, langdurig en intensief kijken.

Van 18 november 2012 tot 13 januari 2013 presenteert Kunsthalle Erfurt tevens een retrospectief van het werk van Braeckman. Zie www.kunsthalle-erfurt.de

De tentoonstelling van Zarina Bhimji in de Appel arts centre wordt ondersteund door Outset Contemporary Art Fund

Kortingsactie Foam versus de Appel arts centre

Tijdens de Dirk Braeckman tentoonstelling is er een wederzijds kortingsactie tussen de Appel arts centre en Foam. Geldig van 25 januari 2013 tot en met einde tentoonstelling Dirk Braeckman 31 maart 2013.

De tentoonstelling is te zien in deze aflevering van Een Vandaag 16 maart 2013: Hoeveel houdt het Koningspaar van Kunst.

Recensie door winnares van de recensiewedstrijd Daphne Rieken

Het suggestieve beeld van Dirk Braeckman
Door: Daphne Rieken

...Straks stromen zuchten van de wanden
(Druk de top van de gekromde duim ter ondersteuning tegen de wijsvinger. Krom ringvinger en pink naar binnen, druk wijs- en middelvinger goed aan en beweeg ze zijdelings heen en weer- zorg ervoor dat er geen schurende deeltjes onder de vingertoppen komen te zitten) Let niet op de tijd maar wacht niet tot het te laat is
(Fragment uit Sisyphus- gedicht van Peter Verhelst- onderdeel van de fotoserie Sisyphus op de begaande grond van De Appel)

“Are you Dutch by any chance?” Een Ierse bezoeker van De Appel arts centre staat voor het Nederlandse gedicht van Peter Verhelst. “I’m pretty good in reading your language but I have no clue what’s between the brackets (..)” Mijn ogen glijden over het papier terwijl mijn vingers de posities innemen die Verhelst beschrijft. Ik plaats m’n duim tegen m’n wijsvinger, knijp m’n ringvinger en pink stevig tegen elkaar, en beweeg ze zijdelings heen- en weer. Als ik mijn blik van het gedicht naar de foto’s van Braeckman verplaats, zie ik schimmige afbeeldingen van plaatjes uit erotische tijdschriften. Mijn handgebaar heeft plots iets obsceens.

Het fotografisch oeuvre van Dirk Braeckman heeft de naam verhullend en abstract te zijn. Maar intuïtief weet je als beschouwer precies waar het over gaat. Onheil hangt in de lucht. Naast de Sisyphus-serie met pornografische foto’s maakt Braeckman voor het eerst een selectie uit zijn werk op basis van één onderwerp. Hij koos voor korrelige grijs-zwarte weergaves van interieurs met gordijnen. Zelfs als Braeckman lege ruimtes vastlegt, voel je de aanwezigheid van een ander. Het is de fotograaf zelf, die zijn aanwezigheid verraad door de felle reflecties van zijn flits.

Als de Ier de beweging van mijn hand ziet, bedankt hij me voor de moeite en loopt snel achter zijn vrouw aan. Ik blijf alleen achter in de presentatieruimte en onderwerp de foto’s van erotische plaatjes aan een nader onderzoek. Bij iedere foto werpt de camera een duidelijk waarneembare slagschaduw over het beeld. De aanwezigheid van de fotograaf is formeel nog sterker dan in de interieurs, maar nu kijken we naar afbeeldingen van afbeeldingen. De fotograaf kan hierbij onmogelijk aanwezig zijn. Soms zoomt hij zover in dat niet meer duidelijk is wat we zien. Verstrengelde lichamen, een man of een vrouw, je vraag het je af. En zo werkt het bij veel foto’s van Braeckman. Instinctief weet je meteen waar het over gaat, maar vervolgens treedt het mysterie in en worden de beelden ongrijpbaar.

Instinct is fysieke kennis, een weten zonder te denken. Braeckman maakt foto’s die een klemmend beroep doen op deze kennis. Juist daarom is het vreemd dat de fotograaf in de bovenzaal een formeel en inhoudelijk benadering kiest voor zijn werk. Zo’n thema vraagt om rationeel verbanden te leggen tussen de werken, terwijl de foto’s bedoeld zijn als besloten werelden Het gordijn (als metafoor voor verduisteren en verhullen) is waarschijnlijk een goed gekozen onderwerp om zijn werk te duiden, maar de foto’s verdragen niet zoveel duiding. Het wordt een geforceerd kader voor iets wat ambigu moet blijven. En toch. Ook in deze gordijnen-serie suggereert Braeckman iets wat niet helemaal te peilen valt en dat mag best een beetje schuren.