Life is a Bitch

‘Life is a bitch, it's way too short (M. Jagger, 1992) De tentoonstelling Life is a Bitch laat zien hoe zes kunstenaars, mannen en vrouwen van zeer verschillende afkomst en leeftijd, ervaringen uit hun eigen, intieme leefomgeving zonder enige terughoudendheid tot onderwerp maken. Deze ervaringen komen rauw, wrang, wreed en soms pervers over. Een huiskamer in chaotische toestand met een laveloze, dronken man; een miskraam; een vrouwentorso met een afgezette borst; ideale fotomodellen tegenover depressieve, geschilderde zelfportretten: hun verbeeldingen komen voort uit de realiteit van alledag, maar soms worden de ervaringen verhevigd in scène gezet als voorwaarde om het onderwerp te doorgronden, te kunnen schilderen of te kunnen fotograferen. Is dit puur uit sensatie? Voor deze kunstenaars in ieder geval niet, omdat zij geëngageerde getuigenissen willen afleggen van gebeurtenissen die zij van dichtbij kennen. Een andere vraag is of een publieke instelling zulke werken wel moet laten zien in een tijd dat porno-netwerken worden opgerold en vrouwen zich verzetten tegen de regressieve manieren waarop zij soms worden afgebeeld. Een toeschouwer wordt pas voyeur als de beelden cliché's laten zien en functioneren als peep-shows voor de gefrustreerde verlangens van de kijker. Juist wanneer beelden over goed en kwaad in de media en in de publieke opinie tot zwart-witte cliché's worden, kunnen kunstenaars een andere kijk op situaties geven door verbijstering, medeleven of liefde te tonen en zo de grenzen te laten vervagen tussen pornografie en kunstfotografie, tussen wat 'reality-tv' heet en schilderkunst. Nan Goldin (die nog onlangs een grote tentoonstelling in het Stedelijk Museum had en mede daarom hier niet is vertegenwoordigd) zei over Nobuyoshi Araki die zij heel goed kent: "Zijn foto's zijn 'colored by love' en bedoeld als een hommage aan de vrouwen, aan de schoonheid en aan zijn eigen verlangens." Opvallend daarbij is dat de vrouwelijke modellen graag in een vernederende positie gefotografeerd willen worden. De fotosessie van een bondage, een ultieme metafoor voor het Japanse, aan strenge regels gebonden leven, lijkt bevrijdend te werken door het vrijwillig gekozen doorbreken van taboes. Liefde voor zijn onderwerp heeft Araki gemeen met de 30 jaar jongere Richard Billingham. Door de distantie die Billingham probeert te bewaren blijft fotografie weliswaar een 'exploiterend medium', maar de aandacht voor moment en detail, en de fysieke nabijheid (hij fotografeert zijn eigen familieleden in de meest intieme en trieste ogenblikken) ontstaat bij de toeschouwer ontroering en zelfs affectie voor de afgebeelde personages en hun omgeving. Gevraagd naar de boodschap die Tracey Emin met haar tekeningen en video's over seks en misbruik wil brengen zegt ze: "Ik wil dat mensen horen wat ik te zeggen heb (...) Mensen zijn echt eenzaam, ze zijn echt bang, ze worden verliefd, gaan dood, en neuken echt. (...) Alles wordt voortdurend verborgen onder een soort fatsoen, vooral in de kunst, want kunst wordt meestal voor een elite gemaakt." Tracey Moffatt's filmstills en video's spreken over andere standsverschillen: die tussen aboriginals en hun bij blanke ouders ondergebrachte kinderen. Of over de positie van blanke en Chinese adolescenten in Australië. En waar Elke Krystufek haar eigen seksleven onder de loep neemt of plaatjes van filmsterren confronteert met deprimerende zelfportretten, zoekt Ronald Ophuis zijn informatie in kranten, bij artsen en vertaalt hij na een langdurig proces van fotograferen en schetsen, zijn studies van traumatische ervaringen tot schilderijen. De pijn die deze thema's impliceren, wordt door de kunstenaars niet verzacht, maar met respect onder ogen gezien, vol piëteit voor het getoonde, op zoek naar vormen om de harde realiteit te overstijgen. Opvallend in dit verband is de titel die Tracey Emin voor een recente tentoonstelling koos: 'I need art like I need God'.’ (Uitnodigingstekst De Appel) Catalogus: Life is a bitch, 1998. Nobuyoshi Araki, Richard Billingham, Tracey Emin, Elke Krystufek, Tracey Moffatt, Ronald Ophuis. Interviews door Yukie Kamiya, James Lingwood, Gerald Matt, Stuart Morgan, Vitus H. Weh, Hans Theys. Nederlands & Engels. 52 pp. 16 f.c. 18 x 24 cm. Soft cover. Ontwerp: Irma Boom. ISBN 90 73501 40 7. UITVERKOCHT