Stories of Belonging
de Appel, Schipluidenlaan 12, Amsterdam
Stories of Belonging is een tentoonstelling gemaakt met 36 bovenbouw leerlingen van het Comenius Lyceum in Amsterdam Nieuw-West, de kunstenaar Fouad Lakbir, en de Appel’s curator educatie David Smeulders. Met kunstwerken en artistieke bijdragen van de kunstenaars Mehraneh Atashi, Gershwin Bonevacia, Mark Nieuwenhuis en Bonnie Ogilvie*.
Het publieksprogramma is samengesteld met zes van deze 36 leerlingen, namelijk Beyda, Donovan, Hajar, Oumaima, Safae en Yahya ondersteund door de kunstenaars Narges Mohammadi, Fouad Lakbir en curator David Smeulders. Samen vormden we het publieksprogramma-team.
*Heel veel dank voor de bijdragen en hulp in de samenstelling van de tentoonstelling aan docent muziek Florean Kruijswijk Jansen en docent handvaardigheid Roy Ruiters. Tijdens een aantal lessen heeft ook kunstenaar Daniëlle Hoogendoorn een bijdrage geleverd.
Stel je voor: Je bent op een plek waar je echt jezelf kan zijn. Je hoeft niet na te denken over hoe je je gedraagt, wat je draagt of over wat wel of niet kan. Je voelt je thuis.
Kun je ons meenemen naar een moment dat jij je echt thuis voelde?
–Fouad Lakbir
In 2017 werd Amsterdam Nieuw-West de nieuwe thuisbasis van de Appel. Samen met onze buren wilden we een thuis creëren en dat deden we door te beginnen met luisteren. We legden ons oor te luister in buurtcentra, in scholen, bij families en kunstenaars. Zo raakten we in gesprek over wat een thuis is, wanneer je je thuis voelt. De dialoog hierover deed ons groeien, net als een boom kregen we diepere wortels en sterkere takken.
Een van die dialogen die de afgelopen vijf jaar is gaan bloeien is die met het Comenius Lyceum in de Jacob Geelstraat in Amsterdam Nieuw-West. Door de jaren heen hebben we van elkaar geleerd en elkaar versterkt, samen hebben we verschillende kunstprojecten in de school vormgegeven, we toonden en maakten kunst samen, hoofdzakelijk in de school.
De klemtoon van deze projecten is steeds geweest om bepaalde vaardigheden, kennis en ervaringen die vaak onzichtbaar of ondergewaardeerd blijven, zichtbaar te maken. Samen met kunstenaars en via artistieke processen leerden we op andere manieren 'wijs' zijn, we zochten naar andere manieren om als mens te groeien en te bloeien, we lieten jongeren zelf bepalen welke verhalen ze belangrijk vonden.
Na een periode gewerkt te hebben op de school zelf, is nu het moment aangebroken dat Stories of Belonging een plek in de Appel krijgt. Met deze tentoonstelling maken we tijd en ruimte voor de verhalen van onze buurtbewoners in Amsterdam West, verhalen die onderzoeken waar wij ons samen thuis kunnen voelen. We luisteren naar jeugdherinneringen, naar muziek, denken na over de kleding die we dragen, en over onze relaties met vrienden, familie, de stad en de natuur. De zesendertig leerlingen en de betrokken kunstenaars hebben bestaande kunstwerken geselecteerd maar ook nieuw werk gemaakt voor deze tentoonstelling.
De leerlingen zijn allemaal bovenbouwleerlingen en bestaan uit twee groepen:
er is een groep vanuit keuzevak muziek en een groep vanuit handvaardigheid. De eerste groep richtte zich op beelden en objecten samen met kunstenaars Bonnie Ogilvie en Mehraneh Atashi. De andere groep vertrok vanuit geluiden, muziek en verhalen met Gershwin Bonevacia en Mark Nieuwenhuis. Samen zochten de leerlingen in het spanningsveld tussen collectieve en individuele ervaringen naar een ruimte waar we ons allemaal ‘thuis’ kunnen voelen.
Het openingsevenement van Stories of Belonging bij de Appel, februari 2022. Beeld door William Lounsbury.
Het openingsevenement van Stories of Belonging bij de Appel, februari 2022. Beeld door William Lounsbury.
Het openingsevenement van Stories of Belonging bij de Appel, februari 2022. Beeld door William Lounsbury.
Het openingsevenement van Stories of Belonging bij de Appel, februari 2022. Beeld door William Lounsbury.
Het openingsevenement van Stories of Belonging bij de Appel, februari 2022. Beeld door William Lounsbury.
Publieksprogramma
Van 1 februari tot 26 maart zijn we elke zaterdag aan de slag gegaan met zes van deze 36 leerlingen, namelijk Beyda, Donovan, Hajar, Oumaima, Safae en Yahya ondersteund door de kunstenaars Narges Mohammadi, Fouad Lakbir en curator David Smeulders. Samen vormden we het publieksprogramma-team en al de activiteiten vonden plaats in de tentoonstelling waarbij bezoekers vrijwillig konden aansluiten om mee te denken en te doen.
Stories of Belonging vertrok vanuit de leerlingen. Zij vertelden dat ze graag een plek wilden creëren om samen te komen met vrienden en familie waarin muziek, beelden, kleur, licht en huiselijke elementen samen komen. De basis voor deze plek hebben we gecreëerd bij de Appel. Tijdens het publieksprogramma van Stories of Belonging bouwen we hier op voort.
We hebben een ‘tree of life’ gemaakt, waarin het verleden, heden en toekomst centraal staan. Door het maken van de tree of life zijn we dichter naar elkaar toegegroeid, en leerden we elkaar kennen. We voegden steeds meer persoonlijke objecten toe aan de tentoonstelling zoals kussens, knuffels en gezelschapsspelletjes. Tijdens de sessies van het publieksprogramma hebben wij ideeën over wat het betekent om je ergens thuis te voelen uitgewisseld en opgeschreven. De ideeën kan je teruglezen op de ramen in de tentoonstelling.
Al snel ontdekten we iets belangrijks: door verhalen te delen en deze fysiek in de tentoonstelling aan te brengen voelen we ons thuis. Enkele van de nieuwe verhalen hebben we uitgewerkt tot audiofragmenten die je terug kan luisteren via de QR codes.
Wij willen onze bezoekers prikkelen en uitnodigen om ook hun verhalen te delen en toe te voegen aan de tentoonstelling. Daarom hebben we we samen een nieuw kunstwerk gemaakt, dat bestaat uit twee banken en een tafel. Een kunstwerk waarmee je naar elkaar kan luisteren, maar ook verhalen aan elkaar kunt vertellen. Een werk dat ruimte biedt aan herinneringen en onderbelichte geschiedenissen. Het kunstwerk is als een onbeschreven blad. We nodigen je graag uit om je verhaal te delen op het kunstwerk.Het zijn deze kennis en ervaringen waar het kunstwerk op gebouwd is.
De twee banken en een tafel geven steun aan de verhalen die we delen, de verhalen die nog ontbreken, ze omarmen je en doen ons denken aan een plek waar iedereen mag zijn. Een plek waar elk verhaal waarde heeft.
Meer over de kunstenaars en curatoren
Mehraneh Atashi is een Iraanse fotograaf en kunstenaar. Mehraneh behaalde haar/hen BFA in fotografie in Teheran en volgde een residentie aan de Rijksakademie in
Amsterdam. Haar/hun werk ontvouwt zich tussen de tijd van het zelf en de tijd van de
wereld, door middel van opgraving van herinneringen, archivering en documentatie van het zelf. Mehraneh's werk was recent te zien in Londen (V&A, British Museum), Amsterdam (de Appel, Framer Framed), Graz (Kunstverein), Parijs (Palais de Tokyo), Los Angeles (REDCAT), Salzburgh (Kunstverein), Eindhoven (MU Art Space), Athene (State of concept), Washington, DC (The Corner), Rotterdam (Tent) en Den Haag (Nest).
Gershwin Bonevacia (1992) is dichter en spoken word artiest. Sinds maart 2019 is Gershwin stadsdichter van Amsterdam.
Gershwin Bonevacia schrijft maandelijks een gedicht in Het Parool en is met zijn kenmerkende manier van voordragen regelmatig onderdeel van culturele programma’s. Zijn stormachtige opkomst ging door zijn dyslexie niet vanzelf, maar het worstelen met woorden maakte hem tot vindingrijke woordkunstenaar. Zijn poëziedebuut ‘Ik heb een fiets gekocht’ gaf hij in 2017 in eigen beheer uit en maakte hij eigenhandig tot underground classic door meer dan 6000 exemplaren te verkopen.
Dit jaar verscheen zijn nieuwe dichtbundel ‘Toen ik klein was, was ik niet bang’ bij uitgeverij Das Mag en vertaalt hij het kinderboek ‘Zo klinkt verandering’ van de befaamde Amerikaanse spoken word artiest Amanda Gorman.
Danielle Hoogendoorn blikt met haar werk terug op haar jeugd als paardenmeisje waar ze opgroeide op het terrein van een autobedrijf, de kunstenaar gebruikt de fabelachtige wezens uit de sprookjes die ze zo graag leest en neem ze je mee op een van haar verre reizen.
Op banale en humoristische wijze maak Hoogendoorn gebruik van haar geliefde dieren. Zij spelen de hoofdrol in hun eigen verhaal, een verhaal waarin ze de relatie tussen mens en dier verder onderzoekt en een kritische blik werp op de mens en zijn rol in ons huidige klimaat. Met verf creëert de kunstenaar een nieuwe wereld, een waarin haar onderwerpen wél in harmonie kunnen samenleven.
Fouad Lakbir is geboren en nog altijd woonachtig in de Kolenkitbuurt in Amsterdam-West. De Kolenkit is in 2009 uitgeroepen tot de slechtste wijk van Nederland en dit moment was het moment dat Fouad besloot om zijn verhaal en zo ook de verhalen van anderen te vertellen. Fouad vertelt verhalen vanuit de orale traditie, verzamelt verhalen die onvoldoende verteld worden en leert mensen hoe zij ook verhalen kunnen vertellen. Vanuit deze basis is hij mede-initiatiefnemer van het cultureel centrum MAQAM, was hij één van de curatoren van het Jacob Geelmuseum in opdracht van het Amsterdam Museum. Tot slot is hij de programmamaker van Verhalen uit Nieuw-West in opdracht van Pakhuis de Zwijger. Dit is een maandelijkse verhalenreeks die hij programmeert en presenteert.
Narges Mohammadi (Den Haag) is een kunstenaar, curator en DJ. Ze heeft de BA Moderne- en Hedendaagse Kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Utrecht afgerond en voltooide haar BA Beeldende Kunst aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten Den Haag. Haar artistieke praktijk komt voort uit een positie van in-betweenness - een zogenaamde tussenruimte ingebed in culturele geschiedenissen. Ze maakt werken die lang verloren gegane herinneringen belichamen, die ze vertaalt naar installaties en sculpturen. Haar werken kenmerken zich door een spel met geuren, kleuren, symbolen en gewoonten van verschillende culturele erfgoederen. Door eenvoudige en breed toegankelijke materialen te gebruiken in een omgeving die ze schijnbaar ontgroeid zijn, laat ze verschillende ervaringen van het ‘thuis' samenkomen.
Mark Nieuwenhuis speelt trompet, componeert en produceert verschillende stijlen van muziek. Als trompettist speelt hij in bands, met dj’s en als solo artiest. Hij speelde op talloze podia in binnen- en buitenland, zoals Lowlands, Concertgebouw, Extrema Outdoor, Paradiso, Oerol, Mawazine Festival (Marokko) en het Ollin Kan Festival (Mexico en Colombia). Hij componeert zowel in opdracht voor film, televisie en theater, als wel autonoom voor ensembles en orkesten. Hij werkte hierbij samen met onder meer BNN, Sizzer Amsterdam, Nederlands Blazers Ensemble, Born Digital en Theatergroep Gehring en Ketelaars. Als producer maakt hij opnames op locatie en biedt ook mixing en mastering aan. Hij werkte voor onder andere met Kasba, Kapok, My Baby, Jasper Stadhouders, Lars Dietrich, Shishani en Tentempiés.
David Smeulders is sinds 2017 curator educatie bij de Appel. Hij is geïnteresseerd in hoe mensen leren, wat kennis is en wat mensen waarderen. In zijn praktijk richt Smeulders zich op het centraliseren van vaardigheden, kennissen en ervaringen, die vaak niet zichtbaar of ondergewaardeerd zijn in de bestaande onderwijssystemen. Door het in gang zetten van vreugdevolle collectieve en artistieke processen samen met kunstenaars, en door goed te luisteren, krijgen deze leerprocessen vorm. Waarbij het lichaam, geluid, muziek, beweging, kleding en de lokale omgeving een centrale rol spelen.
De educatieprogramma’s die Smeulders ontwikkelt zijn een constante zoektocht naar manieren om mensen te stimuleren hun eigen leerprocessen te creëren, omdat iedereen zelf kan bepalen hoe en wat te leren, te onthouden en door te geven.
Van 2011 tot 2017 werkte Smeulders voor Manifesta, de Europese Biënnale voor Hedendaagse Kunst. Voor Manifesta ontwikkelde hij verschillende educatieprogramma's in België, Rusland en Zwitserland om lokale gemeenschappen samen te brengen.
Bonnie Ogilvie is al jaren geïnteresseerd in textiel en het verband tussen textiel en socialiteit. Geboren in een Nederlands-Schotse huis ging haar aandacht vanaf het begin van haar modestudie deels uit naar Tartan. Dit weefsel wordt traditioneel in Schotland sterk geassocieerd met familie, en heeft een groot belang in familiebanden en groepsportretten. In Ogilvie's werk gebruikt ze een bredere interpretatie van het woord 'familie' en gaat ze in op menselijke verbondenheid met bepaalde subgroepen waarmee ze zich identificeren via mode, kunst, muziek en textiel. Bonnie vindt een vertaling van deze verbindingen in een sociaal weefsel dat betekenis geeft aan het begrip identiteit. Voor haar speelt de Schotse tartan een cruciale rol in deze concepten vanwege de verschillende lijnen die elkaar kruisen, die elk een andere betekenis overbrengen
Stories of Belonging is gemaakt door:
Leerlingen: Adnane, Angel, Arij, Betül, Beyda, Disha, Donovan, Fatmanur, Feriha, Haifae, Hajar, Hiba, Ibtissam, Imane B., Imane e.J., Inass, Irem, Ishana, Kaouthar, Kevser, Khail, Maryam, Melda, Menna, Mimoune, Miraç, Nada, Oumaima, Rishi, Safae, Samira, Shivan, Yahya, Yousra, Zamzam, Zeynep.
Kunstenaars: Mehraneh Atashi, Gershwin Bonevacia, Fouad Lakbir, Mark Nieuwenhuis and Bonnie Ogilvie. Tijdens een aantal lessen heeft ook kunstenaar Daniëlle Hoogendoorn een bijdrage geleverd.
Curators: Fouad Lakbir, David Smeulders (de Appel’s Curator Educatie), docent muziek Florean Kruijswijk Jansen en docent handvaardigheid Roy Ruiters.
Het publieksprogramma van Stories of Belonging is gemaakt door:
Beyda, Donovan, Hajar, Oumaima, Safae and Yahya. Samen met de kunstenaars Fouad Lakbir, Narges Mohammadi en curator David Smeulders.
