7 vragen voor Lydia Ourahmane

Zou je iets willen zeggen over de sfeer en ervaringen in je kindertijd tijdens de oprichting van het House of Refuge
en het House of Hope?

Ik denk vooral na over de rol die de getuige heeft – en mijn ervaring daarmee. Getuigen hebben vaak geen keuze in wat ze meemaken, ze zijn toevallig op dat moment aanwezig, in dezelfde ruimte. Onmiddelijk worden ze onderdeel van het verhaal en hun aanwezigheid maakt het mogelijk dat het verhaal doorverteld kan worden, ze worden het referentiepunt, ze worden de stem. En, het is een enorme verantwoordelijkheid om iets aan het licht te brengen. Soms weigeren getuigen naar voren te komen door trauma’s of uit angst voor represailles. Ik weet dat het behoorlijk extreem is, maar jarenlang wist ik eigenlijk niet hoe ik de woorden moest vinden om over deze ervaringen te praten. Hoe ingewikkeld ze ook zijn, ik denk dat ze ons veel kunnen leren. Nu heb ik het gevoel dat ik dit archief weer voor het eerst aantref, maar samen met de gedeelde verantwoordelijkheid van het publiek als getuige

Je zei dat de titel, Survival in the afterlife, dezelfde is als die van de proefschrift van je zus…

Mijn zus, Sarah Ourahmane, schrijft momenteel haar proefschrift voor de studie sociale en culturele antropologie aan University College in London. Ze deed verschillende onderzoeken met veel van de vroege bekeerlingen die aanwezig waren tijdens de ‘eerste opwekking’ die plaatsvond tijdens een voetbaltoernooi in de Kabylia regio in Algerije in de jaren ‘80. Het begon met een van de voetballers die een ‘wonderbaarlijke genezing’ ervoer, waardoor veel mensen veel mensen gingen ‘geloven’. Ze keek vooral naar de manier waarop dromen, visioenen en genezingen de golf van bekeringen destijds bekrachtigden. Ze legde urenlange getuigenissen vast met veel van de mensen die jarenlang bij het House of Hope bleven – en ook leiders werden van andere grote kerken en gemeenschappen in die regio.

Hoe heeft deze gemeenschap het overleefd?

Deze religieuze minderheid wordt nog steeds geconfronteerd met voortdurende, gepolitiseerde onderdrukking. Veel van deze ruimtes werden gesloten in 2017, het jaar waarin internationaal een infrastructurele, economische deal tot stand kwam. We kunnen speculeren dat dit voor een deel te maken had met de golf van bekeringen (van islam naar christendom) sinds de jaren ‘80. De bekeringen verhoogden de cijfers in de bevolkingsstatistieken over religie in de Algerijnse bevolking tot bijna 1% (christen). Met 1% moet de regering in het hedendaagse Algerije het christendom formeel erkennen als een beoefende religie. Nu is er druk om de wet van 2006 met betrekking tot vrijheid van godsdienst en congregatie terug te draaien. Mijn vader vocht hiervoor samen met drie andere ‘leiders’ waarbij ze tot gevangenisstraf werden veroordeeld voordat hun pleidooi/campagne werd gesteund door de internationale gemeenschap. De internationale NLsteun maakt deze situatie nog ingewikkelder in verband met het aanhoudend streven van Algerije om te dekoloniseren. In het archief kunnen we zien hoe al deze mensen tot stand kwamen tijdens de zeer specifieke omstandigheden van een burgeroorlog, opnieuw een context van samenhang tussen politieke en religieuze argumenten. ‘Het vinden van God’ en als gevolg gelijkgestemden, onderdak, etc., werden een manier van overleven evenals een tegenculturele beweging. Dit is mijn besef van de situatie als getuige.

Hoe zit het met de gelovige?

Tijd doorbrengen met dit materiaal heeft me gedwongen na te denken over het potentieel van geloof om de parameters van het alledaagse te overstijgen. Wat we in deze beelden zien – vreugde, het delen, gemeenschap – was volledig tegengesteld aan het conflict dat zich buiten die omgeving afspeelde. Wat waren de omstandigheden die dit mogelijk maakten? Ik realiseer me ook dat het ontstaansmoment (in deze weergave van het archief) een bijzonder geval was om te bestuderen, aangezien de situatie vandaag heel anders is. Iets om verder over na te denken in deze tijd van kapitalisme in een laat stadium. Bekeringsverhalen, gekenmerkt door ‘God ontmoeten’ kunnen ons de instrumenten bieden om het wonderbaarlijke en het heilige te beschouwen – welke zich in een andere economie van ruimte en tijd bevinden. Ik heb ook nagedacht over hoe nieuw aangenomen geloofssystemen je in staat zouden kunnen stellen je eigen begrip van de geschiedenis te herschrijven, in niet-lineaire tijd.

Hoe begrijpen we dit in relatie tot je kunstwerken?

Vaak kunnen sensitieve materialen pas het daglicht verdragen na de periode dat ze ondergronds zijn geweest, bij wijze van spreken. Hun blootstelling betekent dat ze nu kunnen bestaan. Ik zie het werk als de beslissing om bepaalde beelden aan het licht te brengen. En deze conversie naar licht is een controversieel onderwerp omdat er geen kant te kiezen valt. Sommigen beschouwen religieuze bekering als koloniale verovering, wat historisch gezien het geval is. Maar hier is deze gemeenschap ontstaan uit de diepten van een burgeroorlog, en we moeten ook economie als een factor in dat gesprek beschouwen. Voor veel mensen was het een plaats van fysieke, spirituele en emotionele steun.

Met betrekking tot Closures, wat bedoel je met ‘afsluiten’ en welke andere economie is er in het spel?

De kussens zijn genaaid met vrienden en familie die de afgelopen maanden bij mij thuis op bezoek kwamen. Het was belangrijk om tijd door te brengen, na zo lang gescheiden te zijn geweest van velen van hen. Ik vroeg iedereen om iets mee te brengen waar ze van af wilden, materieel, symbolisch, om dit daadwerkelijk in de kussens te naaien. Vaak waren het verhalen die ze me vertelden en die we in de kussens dichtnaaiden. Door ze uit te spreken in het materiaal worden ze een object dat iemand kan vasthouden, een heel vreemde en magische handeling. Door de herhaling werden ze behoorlijk ritueel en dat voel je. Om iets af te sluiten, moet het verder gaan, fysiek denk ik dat het moet bewegen, of een andere manier moet vinden om te bestaan. En niet alleen noodzakelijkerwijs zoals bij het achterlaten. Ik realiseerde me dat ze moesten worden weggenomen. Anders zouden ze last krijgen van een soort inhouding.

Notice the direction of fires, de geluidscompositie die je hebt gerealiseerd met Yawning Portal, is het eerste werk dat mensen tegenkomen. Hoe zou je het werk omschrijven?

De compositie probeert het collectieve bewustzijn te lezen – het confronteert de luisteraars met herinneringen waarvan ze misschien niet eens beseffen dat ze ze hebben.

Zou je iets willen zeggen over de manier waarop al dit werk lijkt op eerdere werken die je hebt gemaakt, maar ook heel anders zijn?

Dit voelt als het meest intieme werk tot nu toe.

Ourahmane werd in 1992 geboren in Saïda, Algerije, en werkt en woont in Europa en Noord-Afrika. Nadat ze in 2014 afstudeerde aan het Goldsmiths College in Londen met The Third Choir (een installatie waarbij voor het eerst een kunstwerk legaal werd geëxporteerd uit Algerije sinds het land in 1962 onafhankelijk werd), bleef ze mogelijkheden verkennen om elementen van de fysieke wereld betekenis te geven en te transformeren terwijl deze zich bewegen tussen grenzen, generaties en dimensies. Met werken als In the Absence of Our Mothers, gepresenteerd bij de Chisenhale Gallery in 2018 en Barzakh, gepresenteerd in 2021 bij Kunsthalle Basel en Triangle-Astérides in Marseilles, blijft Ourahmanes evoluerende onderzoek en werkwijzen belangrijke vragen oproepen over de verbanden tussen spiritualiteit, hedendaagse geopolitiek, migratie en de complexe geschiedenissen van het kolonialisme.