de Appel on the side: Nevenprogramma “Spectres”

Taal: Engels

Normaal: €7,-
Studenten: €5,-
2 of 3 avonden: €5,- per kaartje

Programma in de context van “Spectres”

De Appel arts centre, het Tropenmuseum, Marres Centre for Contemporary Culture (Maastricht) en de Amsterdam School for Cultural Analysis (ASCA) aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) presenteren drie avonden met lezingen en discussies naar aanleiding van Sven Augustijnens solotentoonstelling “Spectres” (de Appel, 15 oktober - 12 februari 2012).

Het doel van deze avonden is het discussiëren en ideeën uitwisselen over vraagstukken die worden opgeroepen door Sven Augustijnens film “Spectres” (2011), waarin een historische getuige wordt gevolgd in zijn speurtocht naar de waarheid achter de moord op Congo’s onafhankelijkheidsleider Patrice Lumumba. Augustijnens film reflecteert op verschillende thema’s, zoals: de erfenis van het kolonialisme in de hedendaagse cultuur, de constructie van historische narratieven en de zoektocht naar (een) waarheid en schuld en schaamte in relatie tot het koloniale verleden. Deze vraagstukken komen tevens aan de oppervlakte in het huidige culturele en politieke debat in Nederland. Door zijn provocatieve subversie van de documentaire reflecteert “Spectres” bovendien op de rol van orale getuigenissen en bewijsstukken, en op het medium film en filmische genres.

De drie avonden zijn het resultaat van een nauwe samenwerking tussen disciplines en instituten en het programma zal beeldend kunstenaars, tentoonstellingsmakers en academici vanuit verschillende vakgebieden met elkaar in dialoog brengen.

Reserveren kan via reservation [​at​] deappel.nl.

Vermeld a.u.b. uw naam, het evenementnummer en het aantal reguliere of studentenkaartjes per avond. Kaartjes kunnen worden afgerekend aan de deur. Gelieve kaartjes voor meerdere avonden reeds af te rekenen bij het eerst bezochte evenement.

Event 1. “Spectres of History: Documents in Contemporary art”

Datum: 25 jan 2012

Tijd: 19.30 – 22.00 uur

Locatie: Doelenzaal, Universiteitsbibliotheek, Universiteit van Amsterdam, Singel 425

Sprekers: Sven Augustijnen, Vincent Meessen, Wendelien van Oldenborgh, Vincent Vulsma

Moderator: Dr. Sophie Berrebi

In zijn film, “Spectres” (2011), toont Sven Augustijnen ons wat de Franse filosoof Paul Ricoeur omschrijft als ‘the inextricable opacity of a personal history’ in de vorm van een voormalig Belgisch ambtenaar, Jacques Brassinne de La Buissière, geobsedeerd door het onthullen van een historische waarheid en de zelfrechtvaardiging van zijn initiatief. Het vertelde verhaal is aangetast door een afwezigheid van documenten die zijn vervangen door een overvloed aan orale getuigenissen. “Spectres” biedt een krachtige reflectie op de grillen van het historisch discours. ‘Documenten spreken slechts als men ze weet te ondervragen,’ schreef historicus Marc Bloch. Als de historicus met het ondervragen van documenten waarheid wil blootleggen, wat zou dan het doel kunnen zijn van de kunstenaar die ze verzamelt? Is het om documenten, op hun beurt, vragen te laten stellen? Om hun geschiedenis uit te pakken, om ze binnenstebuiten te keren als handschoenen en hun mechanismen te ontmantelen, om een ambiguïteit te onthullen tussen transparantie en opaciteit of tussen leesbaarheid en onleesbaarheid?

Deze avond vindt een paneldiscussie plaats over het gebruik, door beeldend kunstenaars, van visuele of geschreven documenten voor de constructie en representatie van historische narratieven. Documenten die zijn gevonden, geconstrueerd of die ontbreken, vormen denkbeeldige spoken van een geschiedenis die voortdurend opnieuw overwogen en verbeeld dient te worden. Kunstenaars van verschillende generaties die werken met film, installatie, sculptuur en fotografie, zullen deze vraagstukken behandelen in relatie tot hun eigen werk dat van hun tijdgenoten.

Event 2. “The Spectre as Metaphor: Looking for Postcolonial Ghosts in the Work of Jacques Derrida and Achille Mbembe”

Datum: 1 feb 2012

Tijd: 19.30 – 21.30 uur

Locatie: Doelenzaal, Universiteitsbibliotheek, Universiteit van Amsterdam, Singel 425

Keynote: Dr. Esther Peeren

Respondent: Dr. Wayne Modest

Moderators: Ann Demeester, Lisette Smits

Het onderzoek naar de kracht van spoken – de “spectres” uit het verleden die telkens opnieuw verschijnen in het heden – ligt ten grondslag aan Sven Augustijnens project en film “Spectres” (2011). Het laat zien dat Europa nog niet in het reine is met het spook van een koloniale geschiedenis die invloed blijft uitoefenen op de levens van alle betrokkenen. De titel is afgeleid van Derrida’s boek “Specters of Marx. The State of the Debt, the Work of Mourning, and the New International” (1993).

Dr. Esther Peeren (Cultural Analysis) onderzoekt in haar lezing hoe postkoloniale spoken verschijnen als spectrale metaforen in het werk van de Franse filosoof Jacques Derrida en de Kameroense politiek theoreticus Achille Mbembe. Peeren gaat in op de uiteenlopende perspectieven van deze theoretici en op de problematiek van agentschap: hoe kunnen echte mensen (ongedocumenteerde migranten, bedienden, mediums en vermiste personen) die worden neergezet als “spookachtig” of “spectraal” – in de zin van onzichtbaar, onbeduidend of wegwerpbaar – effectieve manieren vinden om te handelen in de wereld? Peeren zal ook de ideeën van Derrida in Augustijnens film analyseren.

Dr. Wayne Modest, hoofd Museale Zaken van het Tropenmuseum, geeft een respons op de lezing. De avond wordt afgesloten met een discussie met het publiek, gemodereerd door Ann Demeester en Lisette Smits.

Event 3. “Cinema and Spectres”

Datum: 8 feb 2012

Tijd: 19.30 – 21.30 uur

Locatie: Doelenzaal, Universiteitsbibliotheek, Universiteit van Amsterdam, Singel 425

Sprekers: Dr. Julia Noordegraaf, Kel O’Neill & Eline Jongsma en Sarah Vanagt

Moderator: Anke Bangma

Op de laatste avond gaan een mediatheoretica, documentaire filmmakers en een kunstenaar met een achtergrond in film en geschiedenis in debat over de vraag hoe film de erfenis van het kolonialisme kan vormgeven.

Het koloniale verleden blijft wereldwijd op vele manieren de levens van mensen bepalen, maar heeft een complexe en vaak ambigue plaats in het collectieve geheugen en de officiële geschiedschrijving. Ann Laura Stoler stelde dat postkoloniale samenlevingen, zoals Nederland, niet zozeer lijden aan historisch geheugenverlies maar aan koloniale afasie. Deze bewering suggereert dat het verleden niet is vergeten, maar dat we niet de juiste middelen gebruiken om herinneringen en kennis van het verleden te laten zien en zinvol toe te passen in het heden.

De sprekers gaan na waar de koloniale erfenissen van Nederland en België nu nog zichtbaar zijn, en wie deze geschiedenissen kunnen vertellen. De centrale vraag is hoe film herinneringen kan vormgeven die soms alleen indirect kunnen worden uitgedrukt; eerder in lichamelijke handelingen dan in woorden, in verbeeldingen in plaats van historische getuigenissen, of in microgeschiedenissen en niet in grote historische verhalen.