On Mobility

Een deel van de wereldbevolking heeft te maken met gedwongen migratie en andere grote groepen mensen gaan voortdurend op reis. De dagelijkse realiteit van de eerst genoemden staat in contrast met het leven en de vrijheid van bevoorrechten, ook met kunstenaars, die over de hele wereld worden uitgenodigd te exposeren. De betrokkenheid van veel kunstenaars bij de ontwikkelingen in de hedendaagse samenleving, maken migratie en mobiliteit tot belangrijke thema’s. Zonder de filmische en documentaire benaderingen van hedendaagse kunstenaars is het bijna onmogelijk dit fenomeen te analyseren en te doorgronden. Het project ‘On Mobility’ onderzoekt de vele aspecten van geografische mobiliteit en toont werken van kunstenaars die dit onderwerp in brede zin onderzoeken. Het project bestaat uit vijf estafette-tentoonstellingen. De eerste tentoonstelling vindt plaats in De Appel. Het Berlijnse BüroFriedrich maakt een keuze uit de in Amsterdam geëxposeerde werken en voegt er in november vier nieuwe aan toe. Vervolgens trekt ‘On Mobility’ naar het Contemporary Art Centre in Vilnius (februari 2006) en naar Trafó / Stúdió Galéria in Boedapest (mei 2006). Ook hier worden selecties gemaakt uit de reeds bestaande werken die gecompleteerd worden met werk van vier nieuwe kunstenaars. De vijfde en laatste tentoonstelling is in juni 2006 te zien in De Appel en bestaat, ten opzichte van de eerste tentoonstelling, uit een compleet andere groep kunstenaars die in de andere steden zijn toegevoegd. Tiong Ang (Surabaya, 1961) neemt in zijn kunst de gedaante aan van een reizende verteller, een rusteloze nomade die verhalen verzamelt. Het zijn verhalen zonder begin of einde, zonder overbekende hoofdpersonen, zonder voorspelbare lijnen. Overal waar hij komt zoekt hij naar onvoltooide, onverwachte en soms op het eerste gezicht onbeduidende gebeurtenissen die in zijn ogen een tijdloos beeld kunnen opleveren. Ang duikt tijdelijk onder in fragmenten van verhalen, waardoor ook hij een personage wordt dat zich moet afvragen of hij feit of fictie is. Een rode draad in zijn werk vormen: kijken en bekeken worden, afstand en betrokkenheid, stilte en communicatie, concentratie en verdwazing. In zijn video installatie ’Cut Close Ups on Matriarchy’ geeft Ang op subtiele wijze weer wat de desastreuze effecten zijn van sekstoerisme op een unieke matriarchale samenleving in China. De Appel presenteerde Tiong Ang voor het eerst in de groepstentoonstelling ‘The Spine’ (1994). Werk van Ang was ondermeer te zien in Muhka, Antwerpen: ‘Collection’ (2005); 5e Biënnale van Shanghai, Shanghai (2004); Lumen Travo, Amsterdam: ‘Wounded’ (2004); Florence Lynch Gallery, New York: ‘Prisoners’, (2003). De Rotterdamse kunstenaars Liesbeth Bik (Haarlem, 1959) en Jos van der Pol (Arnhem, 1961) maken al tien jaar gemeenschappelijk werk. Vanuit hun engagement met de directe omgeving creëren ze (vaak architectonisch geïnspireerde) installaties met een programma dat vragen stelt over de geschiedenis en de toekomst van deze locaties. Met hun projecten richten zij zich tevens op vragen naar de functionaliteit en de gebruikswaarde van kunst in een bestaande situatie of plaats. Als bemiddelaars trachten ze doelbewust het culturele klimaat te beïnvloeden en het op een constructieve manier te veranderen. Als onderwerp voor ‘On Mobility’ koos Bik Van der Pol voor een besmet gebied als toeristische attractie: toeristen bezoeken een voormalig testgebied voor kernbommen. In een ander werk ‘Biosphere’ kunnen mensen in een kas, die werd gebouwd in de jaren tachtig maar die uiteindelijk een onleefbare situatie opleverde, wonen als in een complete mini-wereld. De projecten van Bik Van der Pol staan in toenemende mate internationaal in de belangstelling en zijn in 2005 te zien in o.a. BüroFriedrich, Berlijn, Museum het Valkhof, Nijmegen en Wiener Secession, Wenen. Daarnaast vormen zij de spil van het New Yorkse initiatief ‘Nomads in Residents’. Documentatie: www.bikvanderpol.net Het werk van het Rotterdamse kunstenaarsduo Castro/Ólafsson (bestaande uit Libia Pérez de Siles de Castro (Málaga, 1970) en Ólafur Árni Ólafsson (Reykjavík, 1973)) is altijd in beweging. Het duo neemt thema’s uit eerdere projecten mee naar een volgende plek, waar de kunstenaars ingaan op de context. In hun installatie ‘Noise of Money’ laten zij onder meer levensverhalen horen van immigranten die naar IJsland komen om daar te werken in de visindustrie. Het ludieke maar ook kritische werk is een remix van beelden en verhalen uit het voortgaande onderzoek van Castro/Ólafsson naar de invloed en de gevolgen van sociale en politieke besluitvorming op het dagelijks leven. In 2004 waren zij bij De Appel te gast met hun project ‘Wir wünschen Ihnen einen angenehmen Aufenthalt’. Documentatie: www.libia-olafur.com Banu Cennetoglu (Ankara, 1970) studeerde in Istanbul, New York en in 2002 en 2003 aan de Rijksakademie in Amsterdam. Het werk dat zij in De Appel toont heeft als onderwerp de gedwongen verplaatsing van mensen in Banja Luca, die hun eigen stukjes land niet meer mogen gebruiken omdat deze zijn ingenomen door de vredestroepen van SFOR. Ze nam in 2004 deel aan de tentoonstelling ‘Sisters and brothers and birds’ in de Badischer Kunstverein in Karlsruhe. In hetzelfde jaar was haar werk ook te zien op de 3e Berlin Biënnale. De performances en installaties van de Spaanse Alicia Framis (Barcelona, 1967) vertonen raakvlakken met mode, architectuur en design. Framis’ kunst stelt het menselijk bestaan en relaties centraal. Acties in de openbare ruimte en museale presentaties zijn vaak onderdelen van een groter sociaal gericht project. In het werk dat zij speciaal voor ‘On Mobility’ maakte, brengt zij het veranderende gevoel van nationaliteit bij migranten onder de aandacht. Haar projecten waren onder meer te zien in Palais de Tokyo in Parijs (Anti Dog), op de 2e Berlin Biënnale (Minibar), het Migros Museum Zürich (Remix Buildings) en Stedelijk Bureau Amsterdam (Dreamkeeper). In 2003 was zij geselecteerd voor de Nederlandse inzending voor de Biënnale van Venetië. Ook nam zij in 2000 deel aan de door het CTP (Curatorial Training Programme) georganiseerde groepstentoonstelling ‘Plan B’. Multiplicity is een veranderende groep architecten, kunstenaars en theoretici die zich verdiept in de stedelijke omgeving. De groep is opgericht door de architect Stefano Boeri (Milaan, 1956). In ‘On Mobility’ tonen zij een onderzoek dat deel uitmaakt van het Solid Sea project: Solid Sea, case 04, ‘(M)RE-tourism’. In dit onderzoek neemt Multiplicity de arbeidsmigratie – die vaak grote gevolgen heeft voor het herkomstgebied van migranten - vanuit de landen rondom de Middellandse Zee naar Noordwest-Europa onder de loep. Multiplicity onderzoekt territoriale spanningen en hun economische en sociale aspecten. Het netwerk probeert nieuwe manieren te vinden om de relatie tussen de fysieke ruimte en de maatschappij die deze ruimte in bezit heeft te onderzoeken. Multiplicity presenteerde in 2003 Border-Device(s), een onderzoek naar grensmechanismen, op de Biënnale van Venetië. Solid Sea, case 04, ‘(M)RE-tourism’ werd dit jaar in documentaire vorm getoond op de Architectuur Biënnale van Rotterdam. Documentatie: www.multiplicity.it De Sloveense kunstenaar Marjetica Potrc (Ljubljana, 1953) wil met haar projecten concrete mogelijkheden aandragen voor de manier waarop de relatie tussen het individu en de samenleving kan verbeteren. Haar projecten hebben sterke sociale en ecologische dimensies. In ‘On Mobility’ is zij vertegenwoordigd met een ready made voor het makkelijker maken van het verplaatsen van water voor arme mensen in Zuid-Afrika. Potrc is bekend om haar ‘case studies’ van geïmproviseerde bouwwerken in krottenwijken. In analytische tekeningen en zelfgeconstrueerde bouwsels toont Potrc dat de oplossingen van lokale bewoners soms beter functioneren dan de plannen die afkomstig zijn van de tekentafel van stedenbouwkundigen. In haar solotentoonstelling ‘Urban Growings’ in De Appel (2004) toonde zij verschillende versies van inventieve zelfbouw. Informatie: www.potrc.org Nasrin Tabatabai (Teheran, 1961) brengt universele thema's van het leven in de stad aan de orde. Zij laat overeenkomsten in lokale problematiek van verschillende steden zien door die naast elkaar te leggen. In de voor ‘On Mobility’ geselecteerde video’s toont Tabatabai in hoeverre de omgeving van invloed is op het leven van bewoners uit Rotterdam en Teheran. Nasrin Tabatabai was in 2000 deelnemend kunstenaar aan de voor De Appel samengestelde tentoonstelling UNLIMITED.NL#3. Zij exposeerde onder meer in Witte de With, Rotterdam, Kröller Müller Museum, Otterlo en Fridericianum, Kassel.