Day for Night

23 juni – 3 juli, 2020

Livestream opgenomen op 18:00 27.06.2020 tot 06:00 28.06.2020

Bouquet IX (2012)
interpreted by Gerda's Bloemen en Planten on June 18, 2020

Het proces

We beginnen met iemand die in meerdere opzichten tot onze wereldse stad behoort, ook al is hij nu in Berlijn gevestigd. Ik vraag of deze kunstenaar wil overwegen om één werk uit een serie conceptuele bloemstukken, geïnterpreteerd door een lokale bloemist, tentoon te stellen. Na weken van lockdown verlangen we naar een sensuele en symbolische ervaring om de wereld weer beter te begrijpen. Willem de Rooij beslist om Bouquet IX uit 2012 opnieuw tentoon te stellen. Om meer te leren over dit werk kunt u het interview hierboven beluisteren, opgenomen op 23 juni 2020.

Vervolgens vragen we Willem om ons te introduceren bij een andere lokale kunstenaar die hij van bijzonder belang acht. Hij stelt kunstenaar Avery Preesman voor. We volgen het spoor naar Avery, wiens gekozen werk vanaf 7 juli te zien zal zijn. Hij beslist om het tweeluik, een schilderij verbonden met een sculpturaal reliëf, Left Wing, 2008 en Studio Plateau, 2008-2009 te tonen. Zoals veel van Preesman’s werken, zijn ze gemaakt om er deel aan te nemen, op te reflecteren, te bestuderen en te gebruiken.

Preesman brengt ons bij de historicus Bianca Stigter, in het bijzonder vestigt hij onze aandacht op haar Atlas van een Bezette Stad: Amsterdam 1940-1945 (Uitgeverij Atlas Contact, oktober 2019), met daarin een voorwoord van Job Cohen, voormalig burgemeester van Amsterdam. Deze aanbeveling brengt ons op een dwaalspoor, omdat het idee was om verbindingen te leggen met en tussen kunstenaars en kunstwerken. Maar we moeten meegaan in de stroom van dit levende proces. En Avery staat erop dat een boek 'een werk' is.

7–17 juli, 2020

Livestream opgenomen op 18:00 07.07.2020 tot 06:00 08.07.2020

(boven)
Left Wing,: 2008
olie, lak op linnen

(below)
Studio Plateau, 2008-2009
sabelcement, pigment op houten frame

Met dank aan de kunstenaar

De Appel is vereerd om het tweeluik "Left Wing" uit 2008 en "Studio Plateau" uit 2008–2009 van Avery Preesman te mogen presenteren.

De tweede kunstenaar van onze Day for Night serie heeft het grootste deel van zijn leven in Amsterdam gewoond, hoewel hij in Curaçao is geboren. Avery Preesman, door Willem de Rooij* onder onze aandacht gebracht, kiest voor twee werken die een dynamische relatie vormen: een schilderij en een sculpturaal reliëf. Het is al meer dan tien jaar geleden dat Preesman zijn werk in het openbaar exposeerde, maar dat betekent niet dat ze niet gezien zijn. Deze twee werken hingen in de leefruimte van de kunstenaar voor hem en zijn gasten om te bestuderen; we hangen ze in onze Aula op precies dezelfde hoogte.

Hoogte en vlucht zijn belangrijk, want dit werk draagt deels de ervaring in zich van het zien van twee schilderijen van de Annunciatie door twee kunstenaars uit andere tijden, die hij enkele jaren voor het maken van zijn tweeluik in het Metropolitan Museum in New York aantrof. We halen vervolgens inspiratie uit dat gedenkwaardige moment van het publieke tentoonstellen, en proberen een presentatie te maken die inspireert tot verdere reflectie op Preesmans aanpak, op het historische heden, en ook op de transcendentie ervan.

Zou deze presentatie de kracht van het vinden van een privé tijd en ruimte binnen de publieke sfeer kunnen herstellen? Noem dit de ruimte-tijd waarin we onszelf en de stemmen van anderen duidelijker kunnen horen. Als je net zo goed hoort als ziet, dan is onze Aula - een publiek forum met geweldige akoestiek en ruim daglicht - een perfecte plek om Avery Preesman's kunstenaarschap tegen het lijf te lopen. U kunt er ook voor kiezen om zijn werk in uw privéruimte bij te wonen door de livestream te observeren. Om context te geven, delen we de audio-opname van een gesprek tussen Preesman en de Rooij, dat plaatsvond in onze Aula op 26 juli 2020.

juli 21 - 31, 2020

Livestream opgenomen op 18:00 31.07.2020 tot 06:00 01.08.2020.

Bianca Stigter
De Atlas van een Bezette Stad 1940-1945
(2019, Atlas Contact)
Open op pagina's 452-453 en 473-473

De Appel presenteert met trots Bianca Stigter’s Atlas van een Bezette Stad: Amsterdam 1940-1945, eind 2019 voltooid en uitgebracht bij Uitgeverij Atlas Contact.

Voor de derde presentatie onder de noemer Day for Night heeft kunstenaar Avery Preesman* het stokje aan de historicus Bianca Stigter doorgegeven. Hij zegt: “Omdat wat zij in haar buitengewone boek heeft weten te creëren iets is wat elk kunstwerk na zou moeten streven”. Stigter zelf noemt haar Atlas een tijdmachine in papier.

Bianca Stigter begon in 2003 onderzoek te doen naar de nazi-bezetting van Amsterdam en publiceerde haar eerste bevindingen in 2005 onder de titel De bezette stad. Plattegrond van Amsterdam 1940-1945. Na deze eerste publicatie kwamen er echter zoveel meer mensen, boeken en historische gegevens op haar pad dat het duidelijk was dat er een nog uitgebreider boek kon komen. Stigter weet in De Atlas meer dan 3000 straatadressen in Amsterdam en de daarmee samenhangende levens van individuen, gezinnen en organisaties te verzamelen. De Atlas blijft een werk in uitvoering.

Straat voor straat vertelt het boek ons wat er in die vijf jaar van bezetting in Amsterdam gebeurde en onthult daarbij de nieuwe infrastructuur van de stad. Het boek beschrijft vanuit welke gebouwen de Duitse bezetters opereerden, hoe Joodse burgers werden geïsoleerd en gedeporteerd, waar de grote verzetsorganisaties zaten en waar mensen werden opgesloten of geëxecuteerd.**

Er is één belangrijke vraag die telkens naar voren komt bij het bestuderen van dit uitgebreid historisch naslagwerk: hoeveel van het huidige Amsterdam is nu eigenlijk een open boek? En dan hebben we het niet alleen over de gebouwde omgeving, maar ook over onze medeburgers. Als we ze nooit helemaal leren kennen, hoe kunnen we dan écht met elkaar verbonden zijn en blijven? Zodat niemand ooit nog zomaar kan verdwijnen - of als minder dan een volwaardig persoon kan worden beschouwd of behandeld.

Tot en met 31 juli presenteren we Bianca Stigter's Atlas van een Bezette Stad op andere manieren: twee exemplaren onthullen elke avond twee verschillende dubbele pagina's waar – via livestream – op wordt gefocust; het boek – als bezoeker – kan overdag persoonlijk worden geraadpleegd. Gezien haar presentatie in het kader van Day for Night, wilde Stigter ons er aan herinneren dat we het over een boek hebben dat in duizenden exemplaren is gedrukt, in tegenstelling tot een uniek kunstwerk. De boeken zijn te koop in de boekenwinkel van de Appel, in onze Aula aan de Schipluidenlaan 12. Kom langs. Je bent hier van harte welkom om tijd door te brengen, te lezen, luisteren en te reflecteren.

Luister vooral ook naar het gesprek hieronder tussen Bianca Stigter en Avery Preesman, opgenomen op 7 juli 2020.

* We zijn Avery Preesman erg dankbaar voor de kennismaking met Bianca Stigter en natuurlijk voor zijn prachtige presentatie van het tweeluik "Left Wing" uit 2008 en "Studio Plateau" uit 2008-2009. Als u de opnames van deze ruimte en tijd wilt zien, kunt u contact opnemen met ons archief via library-archive (at) deappel.nl.

** Het huidige adres van de Appel komt niet voor in Bianca Stigter's Atlas, aangezien Nieuw-West werd gebouwd na de Tweede Wereldoorlog; maar in haar boek ontdekken we wel dat ons allereerste adres, het historische pakhuis genaamd De Appel aan de Brouwersgracht 196, een paar deuren verder lag van een wapenopslagplaats “Brouwersgracht 204 Pakhuis. Wapenopslagplaats van de BS (Binnenlandse strijdkrachten).”

11 - 21 augustus, 2020

Livestream opgenomen op 18:00 19.08.2020 tot 06:00 20.08.2020

Quinsy Gario met Glenda Martinus

caleidoscopische visies van ‘Liberashon (Liberation)’, 2019-2020

spiegels, statieven, draaitafel, hout; gesprekken; herinneringen; broedersolidariteit; moederliefde, maquette demonstratieroute Curaçao, 30 mei 1969, gemaakt van Albert Heijn verpakking, stickers (genummerd en ongenummerd), katoen en theelichtjes

Met dank aan de kunstenaars

De Appel presenteert met trots het kunstwerk Liberashon (Liberation) van Glenda Martinus in een caleidedoscopisch kijkapparaat, gemaakt door Quinsy Gario. De naam verwijst naar Trinta di Mei, de volksopstand op Curaçao en hoop op bevrijding van het Nederlands koloniaal systeem op Curaçao en de omliggende eilanden.

Voor de vierde presentatie onder de noemer Day for Night heeft Bianca Stigter, schrijver van 'Atlas van een Bezette Stad: Amsterdam 1940-1945' het stokje doorgegeven aan Gario. Stigter stelt:

“Toen ik nadacht over de kunstenaar die mij zou kunnen opvolgen, dacht ik meteen aan Quinsy Gario. Het verdwijnen van Zwarte Piet uit Nederland is voor een groot deel te danken aan zijn kunstproject 'Zwarte Piet is racisme'. Er zijn niet veel kunstwerken met zo'n directe maatschappelijke invloed te vinden als dit project. Ik ben heel benieuwd wat Gario zal tonen in de context van Day for Night in de Appel. Misschien verankert hij hier nu een deel van de Caribische geschiedenis, die voor de stad en zijn inwoners net zo belangrijk is als wat er in Amsterdam zelf is gebeurd.”

Gario besloot na de nominatie zijn moeder Glenda Martinus volledig bij Day for Night te betrekken. Kunst maken met familieleden en daarbij het individu weghalen uit het creatieproces, is een rode draad voor Gario. Samen presenteren hij en zijn moeder het kunstwerk Liberashon, gebaseerd op de gebeurtenissen en gevolgen van Trinta di Mei. Liberashon werd eerder al gepresenteerd als onderdeel van de performance Whiskey in a Crate, waarin moeder en zoon over de gebeurtenissen en gevolgen van die 30 mei vertellen.

Trinta di Mei is Papiaments voor dertig mei en verwijst naar de staking van onderbetaalde, zwarte werknemers van de Shell-raffinaderij op 30 mei 1969 die later een volksopstand van zwarte inwoners op Curaçao werd. Het conflict tussen Shell en haar werknemers begon als gevolg van het ontslag van zwarte werknemers om ze vervolgens door een derde partij, de onderaannemer Wescar, weer aan te laten nemen voor een nog veel lager loon. 5000 mensen leggen vervolgens het werk neer en houden een mars van de Shellraffinaderij naar de binnenstad van Willemstad. En dan gaat het mis. De emoties over de onrechtvaardigheid worden niet langer ingeslikt. De mars loopt uit de hand, de politie lost schoten, twee mensen zijn dood, een vakbondsleider ligt met een ernstige schotwond in het ziekenhuis en de binnenstad van Willemstad staat in brand. Nederland stuurt 300 mariniers om ‘orde te scheppen’, iets wat door o.a. de VN als ongewenst koloniaal vertoon wordt gezien tijdens een gerechtvaardigde opstand tegen sociale en politieke ongelijkheid op het eiland.

Gario besloot zijn moeder Glenda Martinus volledig bij het project te betrekken toen hij besefte dat hij háár verhaal over 30 mei navertelde, hij was zelf tenslotte nog niet geboren, in tegenstelling tot Martinus. Haar vader, zijn opa, werkte als timmerman bij de recreatiezaal van Shell ten tijde van de opstand. Zij weet nog precies hoe die dag verliep toen ze als tiener in haar eentje een weg naar huis moest vinden uit een brandende binnenstad. Martinus bouwde, o.a. van Albert Heijn soja-, rijst- en amandelmelkpakken, een maquette van de route gelopen door de demonstranten. Daarbij laten ze belangrijke landmarks als het huis van Martinus en haar ouders, de elite-supermarkt Henderson, de Shell-raffinaderij en het centrum van Willemstad zien.

Deze dag, 30 mei 1969, wordt vaak vergeten tijdens het vertellen van de Nederlandse geschiedenis. Dat terwijl deze opstand, tegen racisme, ongelijkheid en scheve socio-economische verhoudingen tussen witte en zwarte bewoners van het eiland, een belangrijk keerpunt was. De regering nam ontslag, het cao-conflict werd opgelost, het puin werd opgeruimd. Maar is gelijkwaardigheid, 51 jaar na de volksopstand, inmiddels vanzelfsprekend?

Dat zijn niet de enige vragen die omhoog komen na het zien van Liberashon. Want, herhaalt de geschiedenis zich op dit moment weer, nu een groot deel van de bevolking van Curaçao in armoede leeft en recentelijk in opstand is gekomen tegen hun situatie? Geopolitieke strijd in de regio en het wereldwijde economische dal veroorzaakt door COVID-19 hebben de druk op de ketel alleen maar opgevoerd. Er is veel veranderd na Trinta di Mei, maar is er genoeg veranderd?

Een gesprek tussen Quinsy Gario, Glenda Martinus en Bianca Stigter is hieronder te beluisteren waarin zij het project maar ook Gario’s Zwarte Piet is racisme bespreken.

In het kader van transparantie: Quinsy Gario is bestuurslid van de Appel. Zijn deelname aan Day for Night, op uitnodiging van voorganger Bianca Stigter, is unaniem goedgekeurd door deze raad.

25 augustus - 4 september, 2020

Livestream opgenomen op 18:00 02.09.2020 tot 06:00 03.09.2020

Banner "Plasrecht in sprinters", 2013
gemaakt in samenwerking met Dunya Verwey
oud beddenlaken, zwarte viltstift, en vier bezemstelen
foto van Nora Rozenbroek (1944-2012), Dolle Mina van het eerste uur

Met dank aan de kunstenaar

Audio opname met Nora Rozenbroek, Selma Leydesdorff, Rita Hendriks, Dunya Verwey, Claudette van Trikt, Michel Korzec, Alex Korzec e.a.​

"Eens en altijd"; dat herhaalde Claudette van Trikt in haar gesprek met Quinsy Gario en maakte daarmee diepe indruk. Eens een Dolle Mina, altijd een Dolle Mina. Niet "hoppen" tussen verontwaardigingen en onderwerpen maar trouw aan een strijd die nog niet klaar is: de strijd voor gelijke rechten voor vrouwen en mannen, voor mensen van kleur en van alle klassen, voor een rechtvaardige wereld.

Met heel veel trots en respect presenteren wij een fragment uit het werk en leven van Claudette van Trikt, Dolle Mina van het eerste uur, mede-samensteller van de reader Zwarte Sociologie, voorvechtster van toiletten in sprinters en openbare plaatsen, onderwijs-revolutionair. Dit is de vijfde en laatste editie van Day for Night, een programma waarin de kunstenaars kozen wie na hun gepresenteerd zou worden. Zo koos Willem de Rooij voor Avery Preesman, die Bianca Stigter uitnodigde die op haar beurt Quinsy Gario vroeg die voor zijn presentatie zijn moeder Glenda Martinus betrok. Over de keuze van Gario voor Van Trikt, zegt hij het volgende:

"Ik heb Claudette van Trikt gevraagd omdat zij een intersectionele activist van het eerste uur is in Nederland. Zij was de eerste Zwarte Dolle Mina en dit jaar is het 50 jaar sinds de oprichting van de Dolle Mina's in 1970. Voor mij was het belangrijk om niet alleen over haar activisme, in het verleden en recent in 2013, te praten, maar het ook te hebben over performatieve acties, koloniale erfenissen en het dekoloniseren van de geest. De huidige strijd tegen onrecht heeft heel veel te danken aan de inspanningen van mensen als mevrouw Van Trikt en het is noodzakelijk om die inspanningen, bekend en minder bekend, te blijven herinneren."

Dat herinneren doen we met dank aan de genereuze steun van Van Trikt, ze stelt een deel van haar archief ter beschikking en we presenteren de banner die in 2013 centraal stond tijdens de protesten voor het plasrecht in de regionale sprinters. De reader Zwarte Sociologie, die het hart vormt van haar revolutionaire onderwijs inspanningen, is in gescande vorm te lezen bij de Appel.

Kom langs, neem de tijd. Eens en altijd.

Luister hieronder naar het volledige gesprek tussen Van Trikt en Gario.